هم گرایی دفاع مشروع و پیشگیری وضعی از جرم

در این مقاله به معرفی و تحلیل هم گرایی یا به عبارت دیگر نقاط مشترک دو نهاد دفاع مشروع و پیشگیری وضعی می پردازیم. در این راستا ابتدا مقدمه ای کوتاه در مورد بزه دیده و تحولات علم بزه دیده شناسی، به عنوان مبنای علمی شکل گیری پیشگیری بزه دیده مدار و وضعی که دفاع مشروع یکی از مصادیق بارز و منحصر به فرد آن است، ارائه خواهد شد. سپس شباهت های موجود بین دو نهاد دفاع مشروع و پیشگیری وضعی را مورد توجه قرار خواهیم داد؛ وجود این نقاط مشترک بعضا منجر به خلط برخی از مصادیق این دو نهاد گردیده است. مدعای اصلی این است که بین دفاع مشروع به عنوان یک نهاد پیش بینی شده در حقوق جزا و تبلور یافته در قانون مجازات اسلامی و پیشگیری وضعی به عنوان پدیده ای نوین در عالم جرم شناسی مرزهای مشترکی وجود دارد که آن ها را از لحاظ مفهوم و مصداق بسیار به هم نزدیک می نماید. به عبارت دیگر، بر خلاف تصور ابتدایی و رایج مبنی بر تمایز و تفاوت کامل، این دو نهاد از حیث مفهوم، هدف و حق محوری چنان به یکدیگر نزدیک می شوند که می توان در مواردی برخی مصادیق دفاع مشروع را که فاقد شرایط قانونی دفاع هستند، پیشگیری تلقی کرد تا از صدور احکام کیفری غیر منصفانه اجتناب شود.